Kombinacja szachowa jest to kilka efektownych posunięć (opartych na taktycznych motywach połączonych z poświęceniem materiału) zakończonych najczęściej:
- zamatowaniem przeciwnika,
- zdobyciem znacznej przewagi materialnej, gwarantującej wygranie partii.
- uratowaniem się od porażki.

Kombinacja składa się z trzech elementów: 1. Element, 2. Cel, 3. Realizacja.

Element kombinacji - pewna cecha pozycji. Na przykład elementem kombinacji może być: nie broniona figura, źle stojąca figura, osłabiona 8 (1) linia, odsłonięta pozycja króla itp.

Cel kombinacji - pozycja, którą chcemy osiągnąć, która wynika z pozycji wyjściowej.

Realizacja - sposób gry, w jaki zamierzamy osiągnąć pozycję przez nas wymyśloną, z pozycji która jest na szachownicy. Realizację przeprowadza się poprzez motywy taktyczne: związanie, podwójne uderzenie, atak z odsłony, odciągnięcie, zaciągnięcie, blokada oraz powiązanie tych motywu.

Jeżeli uda się osiągnąć pożądaną pozycję (zwaną celem - tematem - kombinacji), to kombinacja jest wykonana.

I. Kombinację na mata

Występują pewne typowe kombinacje na mata, które rozpoznasz po charakterystycznym układzie figur. Poniżej zobaczysz dwa maty, z kilkunastu nazwanych, którym towarzyszy poświęcenie.

Mat Bodena - kombinacja na mata przy wykorzystaniu pary gońców.

Popatrz na diagram obok. Białopolowy goniec białych atakuje króla. Czarne nie mogą zbić atakującego gońca, ani zasłonić się inną bierką. Nie może też uciec, gdyż pola wokół niego są zajęte przez własne bierki oraz atakowane przez białego gońca czarnopolowego. Taki krzyżowy atak dwóch gońców doprowadził do mata zwanego matem Bodena.

Schemat tej kombinacji zastosowano w partii Schulden - Boden rozgrywanej w Londynie w 1853r.. A od zawodnika, który zastosował tę kombinację, nazwano ją matem Bodena. Na posunięciu są czarne.

Mat Anastazji - kombinacja na mata przy wykorzystaniu skoczka i ciężkiej figury

Popatrz na diagram obok. Biała wieża atakuje czarnego króla. Czarne nie mogą zbić wieży, ani zasłonić się inną bierką. Nie może też uciec, gdyż pola wokół niego są zajęte przez własne bierki oraz atakowane przez białego skoczka. Taki atak ciężkiej figury wzdłuż linii ograniczonej działaniem skoczka nazywa się matem Anastazji.

Tę kombinację szachową opisał Wilhelm Heinse w książce "Anastazja i szachy" z 1803r.

Ciekawostka

Samuel Standidge Boden (ur. 4 kwietnia 1826 w Hull, zm. 13 stycznia 1882 w Londynie) – czołowy angielski szachista XIX wieku.
W 1851 roku wygrał turniej w Londynie. W finale turnieju w Manchester w 1857 roku zremisował z Johannem Löwenthalem. Rok później w Londynie przegrał mecz z Paulem Morphym 2½–6½.

Boden przeszedł do historii szachów dzięki partii rozegranej w 1853 roku w Londynie, w której w piętnastym posunięciu po poświęceniu hetmana zamatował przeciwnika dwoma gońcami. Ten motyw matowy znany jest w teorii szachów jako mat Bodena.

Oto pozycja z partii Edward Lasker - George Alan Thomas rozgrywanej w 1912r. w Londynie. Na posunięciu są białe.

II. Reguły rządzące kombinacjami na mata

Istnieją niekeidy pozycje, w których łatwo odnaleźć mata.

Reguła 3 atakujacych figur.
Jeżeli pozycja króla jest słabo broniona (np. bez figur i samymi pionkami), a jego pozycję atakują 3 figury, powinniśmy szukać mata.

Popatrz na diagram obok. Biały król broniony jest przez pionka, a czarne zgromadziły trzy ciężkie figury do bezpośredniego ataku na pozycję króla. Przeprowadź kombinacje, daj mata. Na posunięciu są czarne.

Zadania do domu

Zadanie 1 ♘	Zadanie 2 ♘
Zadanie 3 ♘	Zadanie 4 ♞
Zadanie 5 ♘	Zadanie 6 ♞