Temat P 01. Szachownica i bierki. Zasady poruszania się: król, wieża, hetman, cz. 1/4

Wrocław
Polska

+48 604 514 545
szachmat.edu.pl

Szachownica w szachach klasycznych to kwadratowa 64-polowa plansza, składająca się z 8 poziomych rzędów i 8 pionowych kolumn (rzędy i kolumny nazywane są również liniami).
Kwadraty pól są na przemian jasne i ciemne (dla ujednolicenia nazywane kolorem białym i czarnym).

Każda linia pól w pionie oznaczona jest w notacji algebraicznej literą (od a do h), natomiast liniom pól w poziomie przyporządkowane są cyfry (od 1 do 8). Dzięki temu każde pole ma swoją współrzędną i może być w łatwy sposób zlokalizowane. Pole a1 jest koloru czarnego i znajduje się zawsze w lewym dolnym rogu szachownicy (dla zawodnika grającego białymi bierkami).
Na szachownicy są 32 pola białe i 32 pola czarne.
Standardowy wymiar szachownicy wynosi 50 x 50 cm.
Rysunki szachownicy zamieszczane w wydawnictwach nazywane są diagramami.

Oznaczanie pól na szachownicy:
c3 - to czarne pole znajdujące się na pionowej linii oznaczonej literą "c" i na linii poziomej z liczbą "3"
e6 - to białe pole znajdujące się na pionowej linii "e" i poziomej "6".

Oprócz linii pionowych i poziomych na szachownicy istnieją również diagonale (przekątne), które tworzą pola jednego koloru stykające się narożnikami (np. diagonala a1-h8).
Pierwsza i ósma linia nazywane są liniami przemiany.
Natomiast cztery środkowe pola d4, e4, d5 i e5 tworzą centrum szachownicy.


Bierki szachowe to wspólne określenie pionów i figur występujących w grze w szachy.
Początkowo każdy z graczy dysponuje zestawem następujących bierek w swoim kolorze (białym lub czarnym):
8 figur: 1 król 1 hetman 2 gońce 2 skoczki 2 wieże
8 pionów

Na początku gry bierki rozmieszczone są jak na diagramie obok. Osiem białych pionów stoi na linii 2; osiem czarnych pionów stoi na linii 7.
Rząd najbliższy graczowi zawiera pozostałe bierki nazywane figurami. Białe figury stoją na linii 1, a czarne na linii 8:
- wieże znajdują się w narożnikach planszy;
- skoczki sąsiadują z wieżami od strony wewnętrznej;
- gońce umieszcza się obok skoczków po ich wewnętrznej stronie;
- hetmana rozstawia się na jednym ze środkowych pól – tym, które ma kolor zgodny z kolorem gracza: biały hetman na białym polu, czarny hetman na czarnym polu (Mówi się: "hetman stoi na swoim kolorze").
- król zajmuje ostatnie wolne pole w dolnym rzędzie, obok hetmana.
Hetmany i wieże nazywa się figurami ciężkimi, zaś gońce i skoczki to figury lekkie,
- tylko jedna bierka może zajmować dane pole. 

Ogólne zasady poruszania się bierek cz.1:
- ruchy wykonują raz białe raz czarne - na przemian,
- berki nie mogą wyjść poza szachownicę,
- nie możemy postawić bierki na polu zajętym przez bierkę tego samego koloru,
- tylko zbicie (bicie) ściąga bierkę z szachownicy,
- za każdym razem można wykonać tylko jedno posunięcie, tzn. przesunąć swoją bierkę na inne pole.

Król to najważniejsza bierka. Jeżeli pojmiemy króla przeciwnika to wygramy!
Król porusza się tylko o jedno pole w jednym ruchu. Może iść w każdą stronę: do przodu, do tyłu, na boki, na skos.
Uwaga! Królowie nie mogą się ze sobą spotkać - między nimi na szachownicy musi być zawsze jedno pole odstępu. Król do króla się nie przytula!



Wieża to ciężka figura
Wieża porusza się tylko po liniach prostych - pionowych i poziomych, do tyłu, do przodu i na boki. Wieża może poruszać się o więcej niż jedno pole.
Nie możne poruszać się na skos.
Nie może w czasie jednego ruchu skręcić.



Hetman to ciężka figura
Hetman tak jak król porusza się po liniach prostych, do tyłu, do przodu, na boki i na skos. Hetman może poruszać się o więcej niż jedno pole.
Nie może jednak w czasie jednego ruchu skręcić.



Pion to bierka, która nie jest figurą.
Pionki mogą poruszać się tylko do przodu, po linii prostej, natomiast zbijają bierki (pionki i figury) do przodu na skos.
Poruszają się w każdym ruchu o jedno pole. Tylko w swoim pierwszym posunięciu każdy pionek możne ruszać się o dwa pola.
Pion, który doszedł do ostatniej linii musi być zamieniony na bierkę za wyjątkiem króla.

 

 

 

 


ZADANIA na lekcji

Zadanie 1: Losowanie - ustawianie
1. Wylosuj bierkę z woreczka.
2. Po wylosowaniu pokaż ją i powiedz w jakim jest kolorze. Wymień jej nazwę Iub powtórz nazwę po trenerze).
3. Ustaw ją na szachownicy wg wskazań szkoleniowca.
4. Powtórz losowanie i ustawianie, aż do kompletnej pozycji początkowej.
5. Należy kilkukrotnie powtarzać tę zabawę, aż samodzielnie i prawidłowo wymienisz nazwę bierki i znajdziesz jej ustawienie.



Zadanie 2: Wędrówki króla.

1. Ustaw króla białych i czarnych w przeciwnych rogach szachownicy (biały król na a1, czarny król na h8).
2. Ustaw pionki, jak na rysunku obok.
3. Zadanie polega na tym, aby ruszając się na przemian: raz biały raz czarny, króle przeszły - bez przeskakiwania i zbijania pionków - na pola: biały na h1, czarny na a8.


Zadanie 3: Wędrówki hetmana.

1. Ustaw hetmana białych i czarnych w przeciwnych rogach szachownicy (biały hetman na a1, czarny hetman na h8).
2. Ustaw pionki, jak na rysunku obok.
3. Zadanie polega na tym, aby ruszając się na przemian: raz biały raz czarny, hetmanem przeszły - bez przeskakiwania i zbijania pionków - na pola: biały na h1, czarny na a8.


Zadanie 4: Wędrówki wieży.
1. Ustaw wieżę białych i czarnych w przeciwnych rogach szachownicy (np biała wieża na a1, czarna wieża na h8).
2. Ustaw pionki, jak na rysunku obok.
3. Zadanie polega na tym, aby ruszając się na przemian: raz biała raz czarna, wieże przeszły - bez przeskakiwania i zbijania pionków - na pola: biała na h1, czarna na a8.


Zwróć uwagę!
1. Białe figury w pozycji wyjściowej zawsze stoją na linii 1.
2. Czarne figury w pozycji wyjściowej zawsze stoją na linii 8.
3. Czarne pionki w pozycji wyjściowej zawsze stoją na linii 7.
4. Białe pionki w pozycji wyjściowej zawsze stoją na linii 2.


ZADANIA do domu

Zadanie 1:
Pokaż na swej szachownicy rząd oznaczony 1 i ustaw na niej białe figury. Zapamiętaj! Białe figury w pozycji wyjściowej zawsze stoją na linii 1.
Zadanie 2:
Pokaż na swej szachownicy rząd oznaczony 8 i ustaw na niej czarne figury. Czarne figury w pozycji wyjściowej zawsze stoją na linii 8.
Zadanie 3:
Pokaż na swej szachownicy rząd oznaczony 7 i ustaw na niej czarne pionki. Czarne pionki w pozycji wyjściowej zawsze stoją na linii 7.
Zadanie 4:
Pokaż na swej szachownicy rząd oznaczony 2 i ustaw na niej białe pionki. Białe pionki w pozycji wyjściowej zawsze stoją na linii 2.
Zadanie 5:
Ustaw pozycję wyjściową bierek.